Porosty
Porosty Lichenes
Zbudowany z dwóch złączonych ze sobą komponentów:
o Grzyb – mikobiont, dostarcza H2O i związków nieorganicznych, np. workowce Ascomycetes
o Glon – fikobiont, dostarcza związków organicznych (węglowodany), np. zielenice Chlorophyta i sinice Cyanophyta
Stosunek między grzybem a glonem to mutualizm (symbioza przynosząca korzyści obydwojgu partnerom, nie mogącym się obejść bez siebie).
Porosty:
- Żyją często w postaci epifitów na korze drzew
- Kształty: skorupiaste, krzaczkowate, blaszkowate
- Pionierzy życia przy osiedlaniu się roślin wyższych
- Wytrzymałe na suszę i obniżoną temperaturę
- Bardzo wrażliwe na skażenie atmosfery – mogą służyć jako wskaźnik czystości powietrza, gdyż zanikają przy większych zanieczyszczeniach
Plecha porostu:
- Zróżnicowana na 3 – 4 warstwy:
§ Korowa górna – specjalne strzępki, bez przestworów międzykomórkowych
§ Glonowa – luźno ułożone strzępki i komórki glonu (gonidia). Glony mogą być rozłożone w całej plesze porostu
§ Rdzeniowa – luźno ułożone strzępki w postaci plektenchymy
§ Korowa dolna – zbite strzępki, często zaopatrzona w ryzoidy (chwytniki)
Rozmnażanie:
- Przez zarodniki produkowane przez składnik grzybowy. Najczęściej są to askospory wytwarzane przez worki asci, poprzedzielane wstawkami, znajdujące się w specjalnych utworach – miseczki apothecia
- Wegetatywnie przez:
- Fragmentację plechy
- Urwistki soredia – złożone z kawałków plechy, w których są gonidia oplecione strzępkami grzybni
- Wyrostki isidia – powstają na poroście w postaci brodaweczek; po dojrzeniu odrywają się i w nowym miejscy rozwijają się w porost
Niekiedy w skład porostu wchodzi drugi fikobiont – sinica.
Komórki sinic są zlokalizowane w cefalodiach.
Głównym zadaniem sinic jest przyswajanie N2 atmosferycznego dla potrzeb porostu.
Przykłady porostów:
Cetraria Islandia – płucnica islandzka:
- Występuje w suchych borach, na niżu i w górach
- Częściowo chroniona
- Dostarcza surowca – Lichen islandicus
Cladonia rangiferina – chrobotek reniferowy:
- Występuje w suchych borach
- Pospolity w tundrach dalekiej północy, gdzie stanowi główny pokarm dla reniferów
Evernia prunastri – mąkla tarniowa:
- Stosowany w perfumerii jako utrwalacz zapachów
Laboria pulmonaria – granicznik płucnik:
- Ma silnie rozwiniętą plechę
- Występuje często jako epifit na korze drzew
- Dostarcza ziela dla celów leczniczych – Herba Pulmonariae arboreae
- Częściowo chroniony
Rocella tinctoria – orcelka barwierska:
- Występuje w krajach śródziemnomorskich i na wyspach kanaryjskich
- Źródło cennych barwników (orceina, lakmus)
Niektóre gatunki porostów dostarczają antybiotyków tj. kwasy organiczne o właściwościach bakteriostatycznych i bakteriobójczych, np.:
- Kwas usninowy (Cladonia – chrobotek)
- Kwas fizodowy (Parmelia – tarczowica)
- Kwas ramalinowy (Ramalina – odnożyca.