Nasienie
Nasienie semen
Owocnia pericarpium stanowi dla nasion osłonę, chroniącą je przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi.
Nasiona służą do generatywnego rozmnażania się roślin.
Nasienie semen:
o Rozwija się z zalążka w wyniku zapłodnienia
o Budowa morfologiczna nasienia zależy od kształtu zalążka (prosty, odwrócony, zgięty)
o Nasiona o owocach mogą być liczne lub pojedyncze (tu, często zrośnięte z owocnią)
Morfologia nasion:
Podział nasion:
o Bielmowe:
§ Łupina nasienna testa seminis
§ Bielmo endospermom
§ Zarodek embryo
o Bezbielmowe
Łupina nasienna:
o Rozwija się z osłonek zalążka, niekiedy przy udziale ośrodka zalążkowego
o Na jej powierzchni jest:
§ Znaczek hilum – miejsce po oderwanym sznureczku
§ Okienko micropyle – miejsce niezrośnięcia się brzegów osłonek
§ Szew raphe – zgrubiałe miejsce po przyrośniętym sznureczku do nasienia (w nasionach powstałych z zalążków odwróconych i zgiętych)
o Nasiona mogą być otoczone mięsistą osnówką arillus lub mogą zawierać grzebyczek caruncula
Bielmo:
o Powstaje w procesie zapłodnienia jądra wtórnego (bielmowego) w woreczku zalążkowym
o Zawiera substancje zapasowe (skrobia, białko, tłuszcz), które odżywiają kiełkujący zarodek
o Nasiona bezbielmowe są bez bielma
Obielmo perispermum:
o U niektórych nasion na obwodzie
o Rozwija się ono z ośrodka zalążkowego
o Zawiera dodatkowe materiały zapasowe
Zarodek:
o Rozwija się z zapłodnionej komórki jajowej
o Zbudowany z:
§ 1, 2 lub kilku liścieni cotyledones
§ Pączuszka plumula
§ Korzonka radicula
§ Łodyżki podliścieniowej hypocotylum
Liścienie:
o Brak chlorofilu
o Wypełnione substancjami zapasowymi
o 2 liścienie w zarodku – rośliny 2 – liścienne Dicotyledoneae
o 1 liścień z zarodku – rośliny 1 – liścienne Monocotyledoneae
Pączuszek:
o Między liścieniami
o Daje początek młodej siewce wraz z liśćmi i łodyżką nadliścieniową epicotylum
Korzonek:
o Skierowany szczytem w stronę okienka
o Daje początek korzeniowi głównemu i korzeniom bocznym
Łodyżka podliścieniowa:
o Odcinek łodygi pomiędzy nasadą a szyją korzeniową.
Budowa anatomiczna nasion
Cechy:
o Kształt
o Zarys
o Wielkość
o Barwa
o Symetria
o Owłosienie
Łupina nasienna
o Na obwodzie nasienia zbudowana jest z:
§ Zewnętrznej warstwy – skórki pokrytej kutykulą
§ Głębsze warstwy mają charakter sklerenchymatyczny, niekiedy zawierają warstwę błonnikową (fitomelaniny) i odżywczą, poprzeplatane rzędami komórek miękiszowych
o W owocniach suchych, w których owocnia zrasta się z nasieniem, łupina jest słabo uwydatniona
o Budowa łupiny jest ważną cechą diagnostyczną przy badaniu nasion
o Pod łupiną jest bielmo, a także obielmo, zbudowane ze słabo zróżnicowanych komórek miękiszu spichrzowego, mającego skrobię, tłuszcz i ziarna aleuronowe
o Ściany bielma są cienkie lub nieco zgrubiałe, niekiedy zbudowane z błonnika zapasowego (hemiceluloza)
Liścienie zarodka:
o Pod skórka liścienia są prostopadle ustawione , bezbarwne komórki miękiszu palisadowego
o Pozostałą częśc zarodka budują cienkościenne, mało zróżnicowane komórki miękiszowe
Rozsiewanie owoców i nasion
§ Propagacja diaspor – rozprzestrzenianie tych utworów roślin, które służą do rozmnażania. Są to: owoce, nasiona, zarodki, fragmenty organów itp.
§ Rozsiewanie nasion zainicjowane jest przez: rośliny, człowieka, zwierzęta, wiatr, wodę itd.
§ Do samorozsiewania wytwarzane są specjalne urządzenia, najczęściej są to mechanizmy higroskopijne
§ Owoce suche są zaopatrzone w urządzenia czepne: kolce, włoski. Za ich pomocą przyczepiają się do ubrań ludzi lub ciała zwierząt
§ Owoce mięsiste są zjadane przez ptaki, a nasiona zostają wydalone, a następnie zdolne do kiełkowania
§ Niektóre nasiona mają wyrostki – elajosomy, które mają substancje odżywcze (tłuszcz, białko). Nasiona te są poszukiwane przez owady (mrówki) i rozwlekane w środowisku
§ Niektóre nasiona wytwarzają aparaty lotne w postaci skrzydełek lub puszystych włosków, przez co łatwo są rozsiewane przez wiatr. Rozsiewane przez wiatr są też nasiona bardzo drobnych rozmiarów (nasiona storczyków)
§ Owoce turzyc mają specjalne osłony lub pęcherze przeciwdziałające tonięciu. Tego rodzaju owoce są przenoszone wraz z prądem wody na większe odległości.